Türkiye [ bölüm 15 ]

Kültür


Ana madde: Türk kültürü
Felsefe



Türk şair, yazar ve düşünür Namık
Kemal






Ana madde: Türk felsefesi
Tanzimat
dönemiyle Batılılaşmaya başlayan Türklerde modern felsefe
ilk olarak askeri ve teknik alanlarda, medrese dışında kurulan yeni
okullarda yerleşti. Yanyalı
Esat Efendi yeni Aristocu çeviriler yaptı.
19. yüzyıldaki yenileşme hareketlerinde Münif Paşa’yla başlayan Batı etkisi, Osmanlı aydınlarını üstün
Batı siyaset ve bilimini memlekete uyarlamaya sevketmiştir. Yeni Osmanlılar derneğinde toplanan Şinasi, Namık
Kemal, Ziya Paşa, Ali
Suavi, Agah Efendi, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Vefik Paşa Fransız
düşünürlerinin etkisinde kaldılar, laik felsefenin ilk başlatıcıları
oldular, bu aydınlar geç kalmış Osmanlı aydınlanmacıları ve
ansiklopedistleriydi.
Cumhuriyetten sonra yayımlanan ilk felsefe dergisi Felsefe ve
İçtimaiyat Mecmuası’dır (1927).
Kurucuları Mehmet Servet ile Hilmi Ziya Ülken'dir. Kadrocular
bir siyaset felsefesi geliştirmeye çalıştılar.
Edebiyat


Ana madde: Türk edebiyatı
Türkçe, Ural-Altay dil ailesi
Altay
koluna dahil bir dildir.
Türklerin tarihine paralel olarak Türkçe'nin yayıldığı coğrafi alan
çok geniştir. Bugünkü Moğolistan'dan
Doğu Avrupa'ya kadar konuşulan Türkçe pek çok lehçe ve
şiveye ayrılmaktadır. Tarihi gelişimi içinde Türkçe, VIII-XIII. Asırlar
arasında Eski Türkçe, XIII-XX. Asırlar arasında Orta Türkçe, XX asırda
yeni Türk Yazı Dilleri ana başlıkları altında üç gurupta
incelenmektedir. Türkiye Türkçesi, Orta
Türkçenin, Batı Türkçesi kolunun günümüzde kullanılan bölümüdür.
Bugün Türkçe, yaklaşık 250 milyon insan tarafından; Türkiye Türkçesi
dünyada 80 milyon insan tarafından konuşulmaktadır.
Batı Türkçesinin ikinci devri olan Osmanlıca (Osmanlı Yazı Dili) İstanbul'un
fethinden Osmanlı İmparatorluğu'nun sonuna
kadar XV-XX. asırlar arasında devam eden yazı dilidir. İngiltere,
Fransa,
İspanya
gibi memleketler gittikleri yerlere dillerini de götürdükleri halde
Türkler bu dil sömürgeciliğinden uzak durmuştur.Eğer Osmanlı Devleti'de
gittiği her yere Türkçe'yi de götürseydi bugün Türkçe dünyada en çok
konuşulan dillerden biri olacaktı.

2006 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Türk yazar Orhan
Pamuk.






Cumhuriyetten
sonra 1928'de
yapılan Harf İnkılabı ile Arap harfleri terk edilip Latin harflerinin kabulü Türkçe'nin
yabancı unsurlardan arındırılmıştır. Türk
dili'ni araştırmak ve tabii mecrasında gelişmesine katkıda bulunmak
üzere 1932
yılında Türk Dil Kurumu kurulmuştur.
Türk Edebiyatı, Türklerin
dahil oldukları üç medeniyet ve kültür dairesine paralel olarak üç
safhada incelenmektedir:

• İslamiyet öncesi Türk Edebiyatı
  
• İslamî dönem Türk Edebiyatı
  
• Batı etkisindeki Türk Edebiyatı
  

Türk dilinin ve edebiyatının tespit edilebilen en eski yazılı metinleri
VII. Asrın sonlarına ve VIII. Asrın ilk yarısına ait olan dikili
taşlardır. Bunlar arasında yer alan 732'de Kültigin, 735'de Bilge
Kağan, 720'de
Tonyukuk
adına dikilen Orhun Yazıtları gerek muhtevaları, gerekse
mükemmel dil ve üsluplarıyla Türk
dili ve edebiyatının ve tarihinin şahaserleri arasında yer
almaktadır. Bu dönemden günümüze ulaşan Türk destanları arasında Yaratılış, Saka,
Oğuz Kağan, Göktürk, Uygur, Manas destanları sayılabilir. XIV. asırda
yazıya geçirilen "Dede Korkut Kitabı" destan
döneminin hatıralarını saklayan, gerek muhteva gerekse dil ve üslup
mükemmeliyeti bakımından önem arz eder.
Türk edebiyatının bir yazarı olan Orhan
Pamuk, 2006
yılında Nobel Edebiyat Ödülü 'ne layık
görülmüştür.